Thường trú nhân tham gia chương trình Golden Visa của Bồ Đào Nha vừa đệ đơn phản đối luật quốc tịch mới. Nhà đầu tư đề nghị chính phủ thực hiện đúng những cam kết trước đây để đảm bảo quyền lợi và kế hoạch định cư của họ.
Ngày 3/12, nhà đầu tư Golden Visa đã gửi bản kiến nghị (amicus curiae) lên Tòa án Hiến pháp Bồ Đào Nha. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Tòa án đang xem xét tính hợp hiến của Sắc lệnh 17/XVII, theo đó kéo dài thời gian xin quốc tịch Bồ Đào Nha từ 5 năm lên 10 năm.
Tình trạng xử lý hồ sơ
Bản kiến nghị đặc biệt nhấn mạnh phát biểu của Bộ trưởng Phủ Thủ tướng Luís Montenegro trước Quốc hội. Ông thừa nhận chính quyền cố tình xếp hồ sơ Golden Visa xuống cuối hàng chờ để ưu tiên xử lý hồ sơ của nhóm người nghèo, dễ bị tổn thương trong xã hội.
Hiện có hơn 20.000 nhà đầu tư dự kiến phải chờ đến nửa đầu năm 2026 mới có lịch hẹn với Cơ quan Hội nhập, Di cư và Tị nạn Bồ Đào Nha (AIMA). Một số người đã chờ từ năm 2021 trong khi luật quy định thời hạn trả hồ sơ tối đa là 90 ngày.
Luís Montenegro, Bộ trưởng Phủ thủ tướng Bồ Đào Nha
Điều các nhà đầu tư đặc biệt quan tâm không phải là việc thay đổi chính sách trong tương lai, mà là cách áp dụng các quy định mới đối với những hồ sơ đã và đang thực hiện.
“Các nhà đầu tư Golden Visa không đòi hỏi đối xử đặc biệt và họ hoàn toàn thừa nhận Quốc hội có quyền đặt ra các quy tắc về quốc tịch. Họ chỉ mong muốn được đối xử công bằng và không bị áp dụng hồi tố các quy định mới đối với những hồ sơ đã nộp”, luật sư Madalena Monteiro chia sẻ.
Hai kiến nghị của nhà đầu tư
Các nhà đầu tư xác định các điều khoản trong sắc lệnh vi phạm Hiến pháp Bồ Đào Nha và đưa ra 2 giải pháp tương ứng.
Cần có cơ chế chuyển tiếp cho hồ sơ đang triển khai
Điều 7(1) và 7(2) của sắc lệnh không đưa ra cơ chế chuyển tiếp để bảo vệ những người đã cư trú tại Bồ Đào Nha hoặc đang trong quá trình nộp hồ sơ. Bản đệ trình cho rằng điều này vi phạm hai nguyên tắc hiến pháp quan trọng là “an toàn pháp lý” và “bảo vệ niềm tin chính đáng”.
Theo bản đệ trình, nhà đầu tư đã xây dựng toàn bộ kế hoạch cuộc sống xoay quanh lộ trình quốc tịch 5 năm do chính nhà nước quảng bá thông qua AIMA và AICEP (Cơ quan Đầu tư và Thương mại Đối ngoại Bồ Đào Nha).
Golden Visa là chương trình định cư hàng đầu tại Bồ Đào Nha
Luật mới khiến nhiều nhà đầu tư lo ngại rằng các quyết định đầu tư được đưa ra nhiều năm trước có thể bị ảnh hưởng đột ngột. Nhiều người đã đầu tư toàn bộ tiền tiết kiệm cả đời, chuyển cả gia đình sang Bồ Đào Nha, cho con theo học trường địa phương và học tiếng Bồ Đào Nha dựa trên những cam kết của nhà nước.
Trong lĩnh vực đầu tư định cư, chính sách ổn định là yếu tố quan trọng. Các nhà đầu tư mong rằng mọi thay đổi lớn đều đi kèm lộ trình áp dụng hợp lý, đặc biệt là với những trường hợp đã cam kết vốn và thời gian tại Bồ Đào Nha.
Cần minh bạch cách tính thời gian cư trú
Theo Luật Quốc tịch trước đây, thời gian cư trú hợp pháp được tính từ ngày nộp hồ sơ, miễn là hồ sơ này sau đó được chấp thuận. Nếu điều khoản này bị bãi bỏ, thời gian cư trú chỉ được tính từ lúc AIMA ra quyết định. Điều này đồng nghĩa thời gian chờ có thể kéo dài thêm 2-4 năm trong bối cảnh hệ thống đang quá tải.
Quốc hội Bồ Đào Nha cam kết giá trị của Golden Visa không thay đổi dù thời gian nhập tịch tăng lên
Nhà đầu tư lo ngại cách tính thời gian mới sẽ thiếu công bằng với các hồ sơ khác nhau. Hai người nước ngoài nộp hồ sơ cùng ngày, cùng giờ, có thể bị tính thời gian cư trú khác nhau nếu hồ sơ của một người được xử lý nhanh hơn người kia.
Quốc tịch gắn với kế hoạch gia đình
Đối với nhiều gia đình, Golden Visa không chỉ là một khoản đầu tư tài chính, mà còn là chiến lược cuộc sống dài hạn. Bản ý kiến gửi Tòa án nêu rõ rằng nhiều nhà đầu tư đã chuyển nơi sinh sống, đưa con cái sang học tại trường Bồ Đào Nha, học ngôn ngữ và hòa nhập văn hóa Bồ Đào Nha với kỳ vọng sẽ lấy được quốc tịch khi con cái trưởng thành.
Nếu thời gian kéo dài lên 10 năm và cộng thêm thời gian chờ xử lý hồ sơ, một số trẻ có thể quá tuổi hưởng quyền quốc tịch theo cha mẹ, khiến kế hoạch ban đầu không còn phù hợp.
Theo số liệu chính thức, chương trình Golden Visa đã mang lại ít nhất 9 tỷ EUR vốn đầu tư cho nền kinh tế Bồ Đào Nha, chưa tính đến các khoản phí hành chính, thuế, chi tiêu sinh hoạt, giáo dục và tạo việc làm.
Nhiều nhà đầu tư vẫn mong muốn tiếp tục đồng hành lâu dài cùng Bồ Đào Nha, coi đây là quê hương thứ hai. Do đó, họ hy vọng các ý kiến đóng góp của mình sẽ được nhà nước ghi nhận khi đánh giá và điều chỉnh chính sách.