Lộ trình định cư Canada đang chứng kiến những thay đổi quan trọng từ 2025. Thấu hiểu bản chất của các loại giấy phép lao động Canada và nắm bắt các quy định mới là chìa khóa để xây dựng một lộ trình định cư bền vững, bảo vệ thành quả đầu tư và tương lai của gia đình.
Hai chương trình nhập cư cấp Giấy phép Lao động Canada
Hệ thống Canada vận hành dựa trên hai chương trình riêng biệt, và việc hiểu rõ sự khác biệt này là điều quan trọng:
- Chương trình Lao động Nước ngoài Tạm thời (TFWP): Đây là con đường truyền thống. Để tuyển dụng nhân sự qua TFWP, chủ lao động tại Canada bắt buộc phải có Đánh giá Tác động Thị trường Lao động (LMIA). LMIA là văn bản chứng minh rằng việc tuyển dụng lao động nước ngoài không ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường trong nước (tức là không tìm được người bản xứ phù hợp). Đây thường được xem là một rào cản hành chính đáng kể.
- Chương trình Di chuyển Quốc tế (IMP): Đây là con đường chiến lược. IMP miễn trừ yêu cầu LMIA vì nó phục vụ các lợi ích kinh tế và xã hội rộng lớn hơn của Canada, ví dụ như các cam kết trong hiệp định thương mại tự do. Đây chính là nơi các nhà đầu tư và chuyên gia Việt Nam có lợi thế vượt trội.
Phân loại Giấy phép Lao động Canada
Giấy phép lao động được cấp sẽ thuộc một trong hai loại sau:
- Giấy phép lao động dành riêng cho người sử dụng lao động: Cho phép làm việc cho một nhà tuyển dụng cụ thể, ở một công việc cụ thể và ở một địa điểm cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định. Thường yêu cầu người sử dụng lao động phải có Đánh giá tác động thị trường lao động (LMIA)
- Giấy phép lao động mở (Open Work Permit): Cho phép bạn làm việc cho bất kỳ nhà tuyển dụng nào ở Canada (trừ một số trường hợp ngoại lệ). Có sẵn cho một số công dân nước ngoài, chẳng hạn như vợ/chồng hoặc bạn đời chung sống như vợ chồng của người lao động tạm thời.
Có các chương trình đầu tư chính cấp Giấy phép Lao động Mở (OWP) trực tiếp cho nhà đầu tư:
Thứ nhất là Chương trình Thị thực Khởi nghiệp (Start-Up Visa – SUV) cấp OWP 3 năm cho phép làm việc linh hoạt sau khi nhà đầu tư đã nộp đơn Thường trú nhân (PR) và nhận được Thư xác nhận (AOR).
Thứ hai là Chương trình Nhà đầu tư Quebec (QIIP), cũng cấp OWP sau khi nhà đầu tư nhận được “Thông báo ý định tuyển chọn”.
Thứ ba, cần phân biệt rõ với các chương trình Doanh nhân Đề cử Tỉnh bang (PNP), nơi đương đơn chính thường nhận giấy phép lao động có điều kiện (không phải OWP) để thực thi dự án. Trong các chương trình PNP này, OWP thường là quyền lợi dành cho vợ/chồng đi cùng.
Đặc quyền CPTPP: Lợi thế vượt trội của công dân Việt Nam
Với tư cách là thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), công dân Việt Nam thuộc các nhóm đối tượng đủ điều kiện (như Chuyên gia, Kỹ thuật viên, hoặc Người thuyên chuyển nội bộ công ty) có thể nộp đơn xin giấy phép lao động theo chương trình IMP.
Nói cách khác, công dân Việt Nam có thể nhận Giấy phép Lao động mà KHÔNG CẦN LMIA. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh cho các chuyên gia và nhà đầu tư Việt Nam, cho phép làm việc tại thị trường Canada mà không cần vượt qua rào cản LMIA.
Cập nhật Chính sách 2025: Siết chặt Giấy phép Mở cho Vợ/Chồng (SOWP)
Chính phủ Canada đã thực hiện những thay đổi quan trọng có hiệu lực từ năm 2025, ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch của nhiều gia đình.
Quy định cấp Giấy phép Lao động Mở cho Vợ/Chồng (Spousal Open Work Permit – SOWP) đi theo diện du học đã bị siết chặt:
- Đủ điều kiện: Chỉ vợ/chồng của sinh viên quốc tế theo học các chương trình Thạc sĩ, Tiến sĩ, hoặc các chương trình chuyên môn cao (như luật, y khoa) mới đủ điều kiện xin SOWP.
- Không còn đủ điều kiện: Vợ/chồng của sinh viên theo học các chương trình cao đẳng và đại học (bậc cử nhân) phần lớn không còn đủ điều kiện nhận SOWP.
Đây là một thay đổi lớn, tạo ra rủi ro cho các kế hoạch dự phòng và đòi hỏi các gia đình phải tái cấu trúc chiến lược học tập và tài chính của mình nếu muốn đưa cả gia đình sang Canada.
Lộ trình đến Thường trú nhân (PR): Mục tiêu cuối cùng
Đối với hầu hết các nhà đầu tư, Giấy phép Lao động là bước đệm để tích lũy kinh nghiệm làm việc tại Canada, yếu tố cốt lõi để nộp đơn xin Thường trú nhân. Yêu cầu cơ bản để đi đến PR là phải tích lũy kinh nghiệm làm việc có tay nghề cao (thuộc các nhóm TEER 0, 1, 2, hoặc 3).
Hai con đường phổ biến nhất là:
- Lớp Kinh nghiệm Canada (CEC): Dành cho những người đã có kinh nghiệm làm việc tại Canada.
- Chương trình Đề cử Tỉnh bang (PNP): Mỗi tỉnh bang sẽ có chương trình riêng để đề cử ứng viên phù hợp với nhu cầu kinh tế của họ.
Quy trình Nộp đơn và các yêu cầu bắt buộc từ Việt Nam
Quy trình nộp đơn tiêu chuẩn từ Việt Nam yêu cầu sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ tuyệt đối:
- Nộp đơn trực tuyến: Chuẩn bị hồ sơ kỹ thuật số (thư mời làm việc, hộ chiếu, bằng cấp, chứng minh tài chính) và dịch thuật công chứng tất cả tài liệu tiếng Việt.
- Khám sức khỏe: Bắt buộc thực hiện tại một phòng khám do IRCC chỉ định (ví dụ: IOM tại Hà Nội hoặc TP.HCM). Kết quả sẽ được gửi thẳng đến cơ quan di trú.
- Sinh trắc học (Biometrics): Đặt hẹn và đến Trung tâm Tiếp nhận Hồ sơ Thị thực (VFS Global) để lấy dấu vân tay và chụp ảnh.
- Lý lịch Tư pháp: Mặc dù quy định chung là “có thể yêu cầu”, nhưng kinh nghiệm cho thấy hồ sơ từ Việt Nam nên chủ động nộp Phiếu Lý lịch Tư pháp số 2 để tránh bị yêu cầu bổ sung, gây chậm trễ quy trình.
Phúc lợi Gia đình khi đến Canada
Khi nhà đầu tư và gia đình đến Canada với Giấy phép Lao động hợp lệ sẽ được hưởng những quyền lợi xã hội vượt trội:
- Bảo hiểm Y tế Công cộng: Quyền tiếp cận hệ thống y tế công cộng miễn phí của tỉnh bang (ví dụ: OHIP tại Ontario, MSP tại British Columbia), tương đương người bản xứ.
- Miễn học phí cho Con cái: Con cái vị thành niên đi cùng được phép đi học tại các trường công lập (từ mầm non đến trung học) hoàn toàn miễn phí mà không cần xin giấy phép du học (Study Permit) riêng.